به گزارش هزارماسوله ، Yavar Scot, [20/09/1403 01:03 ب.ظ]
یادداشت/ دکتر برهان ولدبیگی
پایان بریز و بپاش زباله پلاستیکی چه زمانی است؟
به مناسبت برگزاری"نشست جهانی پلاستیک"در کره جنوبی
نشریه گاردین در گزارشی تحت عنوان«به باور دانشمندان، آلودگی پلاستیکی سراسر سیستم زمین را تغییر میدهد»، نوشته است : [جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی، ۵۰۶ میلیون تن پلاستیک تولید کرده و فقط حدود ۹٪ آن بازیافت شده است.سایر گزارشات نشان میدهند که بین ۸٪ تا ۱۰٪ پلاستیک در جهان بازیافت میشود.
«در ایران سالانه ۴ میلیون تن پسامند پلاستیکی تولید میشود که حدود ۵۰۰ هزار تن آن، پسماند کیسه پلاستیکی است.فقط بخش کوچکی(کمتر از ۱۰٪)از پسماند پلاستیکی،جداسازی و بازیافت شده و بقیه مدفون یا سوزانده خواهد شد.این میزان از پسماند پلاستیکی معادل سرانه تولید ۱۴۰ گرم در روز است.ایران، هفدهمین کشور جهان از نظر حجم پسماند پلاستیکی تولیدی و از منظر سرانه تولید در رده ۹۸ قرار دارد.
نمایندگان نروژ در آستانه برگزاری این اجلاس هشدار داده بودند که فقط حدود ۱۰ سال برای پایان دادن به "بحران پلاستیک" فرصت وجود دارد. در حال حاضر، یک"جزیره شناور پلاستیکی" در اقیانوس آرام شکلگرفته، که مساحت آن حدود سه برابر کشور فرانسه می باشد.این فقط بخش کوچکی از هزاران میلیارد ریزپلاستیک میکروسکوپی است که تنها در آب اقیانوس آرام رها شدهاند.
در بسیاری کشورهای غربی، زباله پلاستیکی توسط مصرفکننده تفکیک و بعدا شسته میشود تا تمیز باشد.آنگاه به روش های مختلف در اختیار مقامات قانونا متولی محلی (مانند شهرداریها )قرار میگیرد.باور عمومی آن است که این زبالهها به شکل مناسب بازیافت خواهند شد، اما متاسفانه چنین نیست،زیرا فنآوری لازم برای بازیافت اغلب پلاستیکها وجود ندارد و صرف وجود علامت" قابل بازیافت"روی یک پلاستیک،بهمعنای آن نیست که حکومت محلی از امکانات و زیرساخت های لازم برای بازیافت برخوردار باشد.تولیدات سودده از تمامی پلاستیکها ممکن نیست، بههمین خاطر، تجارتی در جهان به اسم «صادرات زباله برای بازیافت» شکل گرفته است.
هر چند برخی دولتها بودجه برای تفکیک و بازیافت زباله پلاستیکی اختصاص میدهند،اما این نوع زباله نهایتا به جایی دور فرستاده میشود تا دور از چشم شهروندان در طبیعت رها شود.
قبلا بخش اعظم این صادرات به کشور چین ارسال میشد و منظور از زباله در این تجارت تنها به زباله پلاستیکی محدود نبود ، بلکه شامل زبالههای الکترونیکی، مانند تلفنهای همراه هم میشد،اما چین در سال ۲۰۱۸ میلادی اعلام کرد که دیگر زباله وارد نمیکند،چون دیگر توان مدیریت زباله دیگران را ندارد.
اکنون کشورهایی مانند فیلیپین، مالزی یا ویتنام(که اغلب سواحل اقیانوسی دارند)به مقصد این صادرات تبدیل شده اند. کشورهای غربی سراغ کشورهایی میروند که مشکلات مالی دارند.
گرچه دولت های محلی به شهروندانشان قول میدهند که زباله آنها را بازیافت میکنند و نمایش تفکیک و جمعآوری زباله را هم مدیریت میکنند،اما چون نظارت خاصی بر جابهجایی این زباله به دیگر کشورها ندارد،این احتمال همواره وجود دارد تا شرکتی که مدیریت زباله را برعهده گرفته، در میانه راه آن را در اقیانوس خالی کند و کسی هم متوجه نشود.
"اتحادیه اروپا"در ژانویه ۲۰۲۱ میلادی، صادرات زباله پلاستیکی که بازیافت آن سخت است را ممنوع اعلام کرد،اما همچنان جلوی صادرات دیگر زبالههای پلاستیکی را باز گذاشته است. با وجود این، موسسه "کلینهاب" در ۲۰۲۴ میلادی بزرگترین صادرکنندگان زباله پلاستیکی جهان را این ۱۰ کشور معرفی کرد: آلمان، ژاپن، بریتانیا، هلند، آمریکا، بلژیک، فرانسه، ایتالیا، کانادا و اتریش.
کشورهای ثروتمندتر هم از همدیگر زباله میگیرند.بهعنوان مثال، آمریکا از کانادا زباله وارد میکند، چون قوانین سادهتری برای دفن زباله دارد.بزرگترین واردکنندگان زباله در گزارش"کلینهاب" این کشورها هستند: هلند، ترکیه، آلمان، آمریکا، ویتنام، مالزی، بلژیک، اتریش، جمهوری چک و اندونزی.
🔊ریزپلاستیک حالا همهجا وجود دارد( مثلا حتی در ناحیه صورت نوزادان ).اگر برنامههای سازمان ملل در اجلاس کرهجنوبی تصویب نشوند ،پیش بینی میشود تا ۲۰۶۰ میلادی تولید پلاستیک جهان سه برابر خواهد شد.۹۰۰ دانشمند در نامهای سرگشاده همزمان با اجلاس کرهجنوبی خواستار این شدهاند تا معضل زباله پلاستیکی جهان تا ۲۰۴۰ میلادی مدیریت شده باشد. یعنی ضربالاجل حکومتها برای پایان دادن به بریز و بپاش پلاستیکی، ۱۶ سال دیگر باشد. نویسندگان این نامه تاکید کردهاند:
آلودگی پلاستیکی در تمامی طول عمر پلاستیک رخ میدهد، آلودگی با استخراج و تولید موادخام شروع میشود، در زمان تولید ادامه پیدا میکند و شامل آلودگیها در زمان استفاده، دفع،حذف پلاستیکهای قدیمی، بازیافت، سوزاندن زباله و تلاش برای بهبود محیطهای آلوده میشود.
"آلودگی پلاستیکی"به آسیبهای گستردهای منجر میشود از جمله اینکه بر محیط زیست، اقلیم، تنوع زیستی و سلامت انسان تاثیرهای نامطلوبی میگذارد،بر حوزه اقتصاد نیز آثار منفی داشته و آسیب های ناشی از آن به حقوق بشر، برابری انسان و رفاه عمومی هم میرسد
هرچند بنظر می رسد که پلاستیک،از کنترل انسان خارج شده است،اما برای آن راهحل وجود دارد. تنها با رعایت و اجرای چهار اصل زیر، میتوان تا ۹۰٪زبالههای پلاستیکی و همزمان ۳۰٪از آلودگی کربنی تا سال ۲۰۵۰ میلادی کاست:
♦️تولیدکنندگان مجبور شوند تا برای تولید پلاستیک،۴۰٪ از موادخام بازیافتی استفاده کنند.
♦️حداکثر تولید پلاستیک محدود به حداکثر تولید پلاستیک در ۲۰۲۰ میلادی باشد.
♦️بهطور گسترده در بازیافت و مدیریت زباله سرمایهگذاری شود.
♦️برای هر بستهبندی پلاستیکی، مالیات مشخصی وضع شود.
میتوان تولید، عرضه، جابهجایی، مصرف، بازیافت یا دفن/سوزاندن زباله پلاستیکی را مدیریت کرد. راهحل در کاهش گسترده تولید آن است.برای کاهش تولید، باید مصرف آن قاعده داشته باشد. موضوع این است که سیاستمداران تصمیم بگیرند بهجای تسلیم بودن به قدرت، ثروت و لابیگری صنعت سوختهای فسیلی و صنعت شیمی،برای امروز و فردای مردم خود و کره خاکی تصمیم درست را بگیرند و آن تصمیم را اجرا هم بکنند