اِسپرانتو

به گزارش هزارماسوله ، زامنهاوف علاقی فرەش بە یادگیرتەی زوانی بی و چنها زوانی جهانی بلد بی و قسیشان پەنە کَری و نویسیشان و پاسە کە جَ مقالات و اسنادی آمَەن،دَسی کم بە 9 زوانی مدرن و کلاسیکی جهانی آشناییش بیەن.

زوانو اِسپرانتوی بە زوانی بی لایەن و جیاوازی مَشناسیو کە آرمان و هدفش پێوەرە ژیوای و سازنای و پتەوکَردەی هامکاری و آشتی و پیوندو گردو هوز و نەتەوەکان سَرتاسَرو زَمینی بە گردو جیاوازی قومی-نژادین و هرچن جَ ویەردە تاریخیەنە،چنها زوانِ وش کریای تەریمان هەنی،بەلام پسەو اِسپرانتو همەگیر و جهانی نەویێ و نەتاواشان پاجورە کە باید و شاید،ویشان بنمانانی و گەشە بکەرانی و مردم فێرشان بو و ڕاوجاویە پاسەشانە نەگیرتەرە و پیجورە مَحوی بیێ و بی گُمان پسەو اِسپرانتوی  وَشەسیای نەویێ.

زوانو اِسپرانتوی،زوانیوە مصنوعی و ساختگیش مَزانان کە چیرو چَترەو هیچ زوانیوە تەری نمەخونچیو و جزو هیچ زوانیوە تعریف نمەکریو،بەڵام پاسە کە مواچیو و قرینە نیشانە مد٘ۆ،آخنیان جَ لغات و واچی زوانیو لاتین و  رومیایی(فرانسە و ایتالیا و...)پیجورە اُروپاییەکی تا ڕادی فرە آشناییشان هەن پەنەش و احساسو نزیکایەتیش چەنی مَکەران،پەی نمونەی جَ الفباو ای زوانیە، پَنج حرفی دنگ دار(پَنج حَرفِ زوانو انگلیسیچ یانی a-e-i-o-u،دنگدارێنێ) و بیس و یەری حرفی بی دنگی هەنی و بە پاو واریای شیوە و جورو ژیوای و آمەی کەلوپەل تازە بە تکنولوژی تایوەت و نیازو ای زوانیە بە آبدیت و آمەیرە و سازگاری چەنی روزگاری،سیستمو گەشە و توسعەو ای زوانیچە دچارو واریای و هماهنگی چەنی امکانات و نیازو ڕۆ جامعەی بیەن و اِسپرانتیستَکی پا بە پاو گەشەو واچی(واژگان)و لغاتی پەنەواز، مَلان ڕاوە و دەس مَکەران بە وَش کردەی و سازنای مفاهیم و واچی تازێ.

ریک وستەی و برابری پیوندی و برقراری آسان و راحت میانو مردمو جهانی جَ پالو زوانو جهانی اِنگلیسی کە آییچ زوانو خلکو بریتانیایەن و بە زوانو استعماری مَژناساش،بیەن هۆ آنەیە تا اِسپرانتو بە چەمیوە بی لایەن و انسانی بژناساش و حەولش پەی بدریو.

بە پاو آخرین آماری و جَ گردو جهانیەنە نزیکو دوی میلیون نفری متاوان قسیش پەنە بکرانی و پەنەش بنویسان و ایسەیچ پەی گەشە و تُرقی ای زوانیە جَ فرەو ولاتانو جهانی پسەو چین و مجارستان و....فیرگا و مدرسەشان نیانەرەو و بعنوانو یۆ جَ 100 زوانی اَژناسیای گردو جهانی و 17مین زوان جَ ویکی پدیانە،هەرمانە و کارو آموزش و وانای و نویستەیشان پەی تدارک دان.

جَ جهانەنە چنها نشریە و نویستێ مکتوب و چاپی و سایت و کانالێ مردمی و اجتماعی خەریکو رواج و اشاعە ای زوانیەنی و جَ ایرانیچەنە،انجمن و هوادار و قسەکەریو اِسپرانتوی فعالێنێ و هەرمانە مَکەرانێ و بە گەشە و آموزش و اَرَمەرزنای فێرگاو و چاپو نشریە و سایتێ اینترنتی و بە مُعرفی و اَژناسنای ای زوانیە بە کۆمەلگای،خَریکو خزمەتیەنێ  و پی بۆنەوە هەر چی چن ساڵە چیوەلیەنە، آیین و مراسمێ جَ دلێ اَندام و داواکەرێ ای زوانیە لواڕاوە و تاخایەتێ جە لاو یۆ جە اسپرانتو زانەکان، کتێوو گُلستان سَعدی بە زوانو اسپرانتوی،ترجمە بی و هۆرگێڵیاوە.

بڕێ تایوَتییِو زوانو اِسپرانتوی:

اسپرانتو زوانێ چڕیەی و آواییەن (phonetic)-یانی گردو واچێ چی زوانەنە هەرپاجۆرە کە هجی مەوان(spell)،مواچیان و تلفظِ(درکنای) مەوان

نامِ بە"o-"کۆتاییشان مەی و جنسیَتشان نیەن

صفتِ(Adjective)بە"a-"کۆتاییشان مەی

چی زوانەنە،"la"تەنیا نویسە و حرفی تعریفەن

افعال و کَردَوێ(verbs)،مُنظم و ڕیک و پێکینی و تەنیا یەک جۆر و شێواز پەی نیشان دای زَمان و یا حالَتیشان هەن.