از طرح پزشک خانواده چه خبر؟

شهرخبر: هنوز از یادها نرفته است که یکی از طرح های بهداشتی  دولت محمود احمدی نژاد طرح پزشک خانواده بود.

طرحی که کارشناسان حوزه سلامت همواره آن را تنها نسخه شفابخش نظام سلامت کشور می‌خوانند و قرار بود کیفیت خدمات مراقبتی و پیشگیرانه را به دنبال داشته، بیماران را از سرگردانی در دریافت خدمات نجات داده، هزینه‌های سلامتی را کاهش داده و در نهایت شعار عدالت در سلامت را محقق سازد.

بر این اساس، برنامه آن بود که که طرح پزشک خانواده ابتدا از روستاها آغاز و سپس به شهرها برسد و به این ترتیب تکلیف واحدهای عرضه خدمات بهداشتی – درمانی در تمام سطوح ارایه خدمات مشخص شود.

ماجرا اما از این قرار بود که به ‌دنبال تلاش‌های پراکنده و مجموعا ناموفق در سال‌های دهه ۸۰، در اواخر سال ۱۳۸۹ «قانون برنامه پنجم توسعه» به تصویب رسید و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف شد تا پایان‌ برنامه پنجم توسعه، تمام شهرهای کشور را تحت پوشش پزشک خانواده قرار دهد.

همچنین مقرر شده بود در سال ۱۳۹۰ به‌عنوان سال آغازین برنامه پنجم توسعه تمام شهرهای زیر یکصد هزار نفر تحت پوشش برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع قرار گیرند اما به دلایل اساسی از جمله عدم تامین اعتبارات، ناهماهنگی سازمان‌های بیمه‌گر با وزارت بهداشت و مسائلی از قبیل عدم صدور دفترچه بیمه برای همگان و …، متاسفانه در پایان آن سال، اجرای پزشک خانواده حتی در سطح این ۱۷ شهر هم با اشکالات جدی مواجه شد.

زمانی که توسعه پزشک خانواده در شهرها در قالب نسخه « ۰۱» به بن بست رسید، مقدمات برای تدوین نسخه «۰۲» فراهم شد و حاصل آن دستورالعملی شد که به اذعان مسوولان وقت وزارت بهداشت، هماهنگی کامل وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان‌های بیمه‌گر را به همراه داشت.

به این ترتیب بود که در دستورالعمل شهری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع موسوم به نسخه ۰۲ در اردیبهشت ماه ۹۱ رسما از سوی وزرای بهداشت و رفاه رونمایی شد و در اینجا بود که دستجردی، وزیر وقت بهداشت خود را وزیر پزشک خانواده نامید و تاکید کرد که دولت اعتبارات اجرای این برنامه را تامین می‌کند.

وزیر وقت بهداشت در حالی تاکید داشت که هر هفته چراغ پزشک خانواده در یک شهر یا استان روشن شود که نسخه ۰۲ هم نتوانست نظر نمایندگان جامعه پزشکی در سازمان نظام پزشکی و پزشکان عمومی به عنوان سرخط ارایه دهندگان خدمات را برآورد.

حالا اما با روی کار آمدن دولت روحانی طرحی که به گفته کارشناسان حوزه سلامت  می توانست بسیاری  از مشکلات سلامت جامعه را حل کند در هاله ای از ابهام قرار دارد.

وزیر بهداشت دولت یازدهم؛ سیدحسن هاشمی در آخرین اظهارات خود درباره وضعیت پژشک خانواده  ضمن اشاره به چالش‌های برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و گلایه‌های ارائه‌دهندگان خدمات در این برنامه که در دولت دهم استارت آن در حدود 9 استان کشور زده شد، در پاسخ به سوالی مبنی بر آنکه پیش از این قرار بود چراغ پزشک خانواده هر هفته در یک استان روشن شود، این برنامه در وزارت بهداشت دولت یازدهم چه سرانجامی خواهد داشت، گفته: چراغ پزشک خانواده هنوز هم روشن است اما فیتیله آن کمی پایین کشیده شده است.

وی در ادامه توضیحاتش در اینباره بیان کرده: هنگام شروع کارمان در وزارت بهداشت، مواجه بودیم با حدود 9 استان که «پزشک خانواده» اسما در آنها آغاز شده بود که البته یکی از آنها تهران بود. این برنامه در تهران تا مرحله‌ای پیش رفت که تنها 300 هزار نفر در آن ثبت‌نام کرده بودند و هیچ خدمتی ارائه نمی‌شد.

هاشمی به مشکلات ارائه‌دهندگان خدمات در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع اشاره کرده و افزوده: پرواضح بود که وزارت بهداشت تعریف درستی از تربیت نیرو و ارائه خدمت پزشک خانواده نداشت و همین امر مشکلاتی را برای همکاران ایجاد کرده بود.

وی در اینباره تاکید کرده: البته سردرگمی هم در این زمینه وجود داشت؛ به‌طوری که امروز استارت برنامه در یک استان زده می‌شد و دو روز بعد در استانی دیگر. تقریبا کار محتوایی در قالب این برنامه انجام نمی‌شد الا در دو استان فارس و مازندران که البته آن هم به همت روسای محترم استان‌ها و عوامل اجرایی دانشگاه‌های مربوطه بود.

وزیر بهداشت با تاکید بر لزوم اجرای آزمایشی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و گسترش آن پس از احصا و رفع مشکلات مربوطه، گفته: متاسفانه این برنامه حتی در دو استان فارس و مازندران هم پایلوت نشد، هر سه سطح آن به اجرا گذاشته شد و نتیجه آن مشکلاتی است که اکنون وجود دارد.

وی به توقف گسترش برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و پیگیری این برنامه در دو استان فارس و مازندران اشاره کرده و افزوده: از سوی معاونت بهداشتی وزارتخانه دو تیم برای آسیب‌شناسی این برنامه مامور شده‌اند و نتایج آن به‌زودی در اختیار شما قرار خواهد گرفت. بی‌تردید لازم است برای آشنایی بیشتر با مشکلات احتمالی درحین اجرا، ابتدا این برنامه به اجرای آزمایشی گذاشته شود.

وزیر بهداشت همچنین تاکید کرده: هرچند که چگونگی اجرای آزمایشی این برنامه هنوز مشخص نیست اما شاید برای سال 93 شهرهای زیر 50 یا 20 هزار نفر یا یک شهر از هر استان و با اقلیم‌ها فرهنگ‌های مختلف انتخاب شوند. البته در اینکه اجرای این برنامه برای نظام سلامت کشور ضروری است، شکی نیست، اما به این سوال که آیا می‌توان برنامه را در ایران نیز به شکلی اجرا کرد که همان کارکرد کشوری نظیر انگلیس را داشته باشد، هیچ‌کس نمی‌تواند به روشنی پاسخ دهد.

به این ترتیب به نظر می رسد هر چند که وزیر بهداشت دولت یازدهم برای اجرای طرح پزشک خانواده بی میل نیست اما همچنان موانعی که در دولت دهم به انها پرداخته نشد وجود دارد و معلوم نیست در تنهایت این طرح به کجا خواهد رسید.